مقاله"شعر پست مدرن چیست؟/مقدمه ی ویرایش دوم بر “شعر پست مدرن آمریکا”، آنتالوژیِ نورتون،"_پل هوور/مترجم: مهدی گنجوی

چارلز السنِ شاعر واژه ی “پست مدرن”را اولین بار در بیست اکتبر ???? در نامه ای به رابرت کریلی استفاده کرد. اوارزش یادگارهای تاریخی را در مقایسه با فرآیند زندگی مورد تردید قرار داد و نوشت: “این بهتر نبود که ما- منظورم انسان پست مدرن است- این چیزها را پشت سر می گذاشتیم و  این همه چرندیات گفتمان و خدایان را به کار نمی بردیم؟” در این آنتالوژی،“پست مدرن” دوره ی زمانی بعد از جنگ جهانی دوم را در بر می گیرد  و به شعر آوانگاردِ شاعران آمریکایی، از ???? تا امروز، می پردازد. به طور کلی شعر پست مدرن به رویکردی تجربه گرایانه در نوشتن اشاره دارد و حاوی نوعی جهان بینی ست که خودش را از فرهنگ جریان اصلی و سانتامانتالیزم و زیستِ خود بیانگر این فرهنگ در نوشتن جدا می کند. این حرکت که در بافتِ اقتصاد پس از جنگِ جامعه مصرفی- با مشخصه ی تاثیرِ گزاف شرکت های بزرگ، بافت فلسفی اگزیستانسیالیزم، و بافت تکنولوژیکِ ارتباطاتِ جمعی-رشد کرد،چندین اتفاقِ نشانه گزار را به خود دیده است: سال ????؛ پایان جنگ ویتنام، سال ????؛ فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، و ?? سپتامبر ???? که حوادث تراژیکش هم زمان با توسعه ی کاپیتالیزم جهانی است. در طول دهه هایی که مشمول این آنتالوژی شده اند، اصطلاح پست مدرن در همه ی عرصه های فرهنگ و هنر وارد شده است؛حتی سبک حاکم قلمداد گشته؛ سبکی که در قرن بیست و یکم نیز ادامه یافته است.

در عین این تغییرات عظیم و حوادثِ آشفته، شرایط از نظر فرهنگی شبیه سال ???? است، زمانی که فردریک جیمسونِ منتقد نوشت: “امن تر است اگر مفهوم پست مدرن را به عنوان تلاشی برای تفکرِ تاریخی در مورد زمانِ حال دانست، آن هم در زمانه ای که فراموش کرده چگونه در وهله ی اول تاریخی فکر کند.” نگاه پست مدرن به اندازه یی که به تولید و زیبایی شناسی فرهنگی توجه می کند به تاریخ توجه نمی کند، تصویر را به ابژه ترجیح می دهد، رونوشت را به اصل،حداکثری را به حداقلی، سطح را به عمق. این سبکِ نوشتن به عنوان “نقلی قولی”، “ارجاعی” و”ایهامی” توصیف شده است. آشفته به جای تر و تمیز، چند به جای مفرد، آدابی و غیر مستقیم به جای صاف و پوست کنده است. این سبک، دشواری های روزمره را، به ساد'گی قهرمانانه ترجیح می دهد. زبانش واقعا آن چه که می گوید نمی گوید.همه ی سبک هاست و نه تنها یکی.

جیمسون مدعی است که پست مدرنیزم نمایش گر گسستی ست از رمانتیسیزمِ قرن نوزدهم و مدرنیزم اوایل قرن بیستم. در نظر او، مشخصه های پست مدرنیزم “زیبایی شناسی عوام گرا”، “شالوده شکنی از بیان”،“کم رنگ شدن تاثیر”،“پایان اگوی بورژوایی” و “تلقید سبک های مرده”  از طریق استفاده از تکنیک تقلید آثار ادبی افراد یا دوره های دیگر است. به عقیده جیمسون پست مدرنیزم بیان مناسب برای فرهنگ کاپیتالیستی متاخر، آن گونه که زیر سلطه ی شرکت های چند ملیتی درآمده، است. اگر جیمسون بر حق باشد،“شالوده شکنی از بیان” حاکی از دست رفتن فردیت در یک جامعه ی مصرفی ست و هم چنین حاکی از محدودیت های بیشتری که بر حیطه شخصی و حقوق فردی در تحت لوای قانون امنیت میهن (Homeland Security Act) ، سال ???? وارد شد. در همان حین که تاریخ “پایانش”را در لیبرال دموکراسی و مصرف گرایی پیدا می کند،  حس مبارزه و اکتشافش را از دست می دهد. این منجر به سبک بی تاثیر و “خالی”برخی از شاعرانِ مفهومیِ(Conceptual Poets) امروز، و هم چنین منجر به تمایل شاعران زبان به آن چیزی می شود که گرترود استاین “زمان حال ادامه دار” می نامید. به شکلی مشابه، مفهوم “زیبایی شناسی عوام گرا” در نظر جیمسون بازتابی از  تفوق یافتن ارتباط از طریق رسانه های عمومی به جای جملات نوشتاری است. در این ویرایش جدید، متن های متعددی “بدون مولف” هستند. “هفت مرگ و ویرانیِ آمریکایی” اثر کنت گلداسمیت  حاوی هیچ کلمه ای نیست که او خودش بیان کرده باشد: بلکه شامل رونوشت نوارهای ضبط شده پلیس و گزارش های رسانه های همگانی ست. متن تحت نظر و ویرایش گلداسمیت قرار گرفته اما به معنای دقیق کلمه توسط او تالیف نشده است. این نوعِ رویکرد چالشی ست در برابر ارزشِ والا انگاشته شده یاصالت در تالیف.

دیگرانی نیز می گویند که پست مدرنیزم به نوعی ادامه ی رمانتیسیزم و مدرنیزم است و هر دو {رمانتیزم و مدرنیزم} هنوز پیش می روند. برای همین آن چه که جیمسون آن را تقلید، وصله ای از سبک های مختلف، می داند، تنها توسعه ی بیشتر همان کولاژ مدرنیستی ست. چندگانگی فرهنگی امروز را می توان در سرزمین هرز الیوت، "د کانتوس" پاند،  واز آن خود سازیِکوبیستیِماسک های مراسمِ"بنین" توسط پیکاسو یافت. خودبازتابیِ هنرِ پست مدرن را می توان در بیداری فینه گان جویس و هم چنین بسیار قبل تراز این ها در تریسترام شندی یافت. شعر اجرایی تنها تلاشی متاخر است از بین انبوهی تلاش، شامل کوشش های وردزورث و ویلیام کارلوس ویلیامز، به قصد بازنو کردن شعر از طرق بومی. شعر جان اشبری اصلِ پست مدرن است اما با این وجود از والاس استیونسِ رمانتیکِ مدرنیست و آگوستان و. اچ. آدنِ مدرنیست تاثیر گرفته. استفاده یِ جان کیج از”پیانوی آماده شده”، و تاکیدش بر بی تاکیدی در زبان، بازتابِ مهمی از پست مدرنیزم دارد اما هم چنین می توان آن را در کنار چنگ "آییلیان"-نوعی ابزار سیمی که با باد می نواخت- در بسترِتاریخ رمانتیسیزم قرار داد. رد پایِ تاکید معاصرین بر شاعرانگیِ ماشینی، کانستراکتیویزم، پروسیجرالیزم، و مرگ سوژه را می توان تا دادا و زیبایی شناسی ماتریالیستی دوره اولیه شوروی عقب برد. می توان این تصویر را پیچیده تر هم کرد: برخی رویه های شاعرانه که تلاش می کنند علیه بیان عمل کنند، برای مثال شعرهای بریده چیده ی دادا، شبیه رویه های الهیاتی باستانی ست. برای مثال، رویه ی غربِ آفریقاییِ الهیاتیِ ایفا متکی بر انداختن شانزده صدف است. این که صدف ها به چه شکل پایین می آیند "بابالووو"، یا کشیش را، هدایت می کند تا یکی از ??? شعرِ کتاب ِمرکزی ایفا را بخواند؛ شعری که در نهایت به عنوان درمانِ فردِ نیازمند تلقی می گردد. شاعر سایبری  نمونه هایی از سیلابِ آنلاینِ هشیاریِ دیجیتال را بر می دارد و نتیجه اش شعری می شود که حاوی نشانه هایی از فرهنگ ما و وضعیت روانی ماست. اِعمالِ شانس در الهیات و هنر، در بسیاری اوقات، بسیار روش مند هستند. جان کیج پیانوی خود را برای تولید صدای ناهنجار، از طریق از کار انداختن برخی سیم ها،“آماده کرد”.

در اولین ویرایش این آنتالوژی من از واژه ی پست مدرن در عنوان کتاب، به جای واژه ی “تجربی”، “آوانگارد”، یا “هزاره ای”،بهره بردم، چرا که اصطلاحی بود که گستره ی روش های تازه ای را که پس از جنگ جهانی دوم عرضه شده، با دامنه ای از شاعرانگیِ شفاهیِ نسل بیت و شعرهای اجرایی تا “نویسندگی”مکتب نیویورک و شعر زبان را شامل می شد. امروز باز هم همین اصطلاح مورد استفاده قرار می گیرد تا تحول های متاخرتر شامل تغزل های پسا زبانی، شعر مفهومی، شاعرانگی سایبری و پروسیجریزم را نیز در بر گیرد. این روش های جدیدِ شاعرانه  بر خلافِ گرایش های رمانتیسیزم میانه ی قرن بیست، که الگوی حاکم بر ادبیات ???? تا ???? بود، عمل می کند. با وجود آن که شعرِ زبان الگوی تیوریک و اصلی ترین تاثیر گذاراز سال ????بدین سو بوده است، حرکت های جدیدتر بین شعر تغزلی پسازبانی، که در جست و جوی بیان است، و شعر مفهومی، سایبرنتیک، و شاعرانگی پروسیجرال، که علیه نوشتن به مثابه ی بیان اقدام می کند،تقسیم شده اند. در حالی که زمانی گمان می رفت که  شعر زبان،  شعر تغزلی را از مرکزیت بیرون خواهد انداخت اما شعر زبان منجر به شاعرانی از قبیل باربارا گست، آنا لوترباخ، رزماری والدراپ و اندرو جورون، در کنار بسیاری صدایان  دیگر و منابع تازه، گردید. ما حتی می توانیم درباره ی پست مدرنیزم های متقدم و متاخر صحبت کنیم. پست مدرنیزمِ متقدم شامل نسل بیت، پروجکتیویست، مکتب نیویورک، تصویر عمیق،و شاعرانگی بختکی (کیج و مک لو) می شود، در حالی که شاعرانِ پست مدرنِ متاخر بازنماینده یِ یک تغییر، تغییری آگاه ازعصرِدیجیتال و رسانه، به سمتِ شاعرانگیِ سایبرنتیک و ماشینی شده اند.

گرچه مفهوم پست مدرن مورد انتقاد قرار گرفته، منتها هیچ اصطلاح دیگری ظهور نکرده که بتواند به خوبی شرایط فرهنگی را در پی جنگ جهانی دوم بیان کند. جان فو، محقق،‌ پست مدرنیزم را به زمانِ گذشته ی فعل می برد و می نویسد:”پست مدرنیزم چه بود؟” اما در نهایت به دشواریِ باطل کردن واژه ی پست مدرن، و تلویحا آن چه که بازنمایی می کند، اشاره می کند: “واقعیتِ دوامِ کلمه، هر چه قدر که ممکن است آزار دهنده باشد،نشان می دهد که چیزی دارد اشاره می شود، چیزی که نمی تواند به مثابه یک مد تیوریک کنار انداخته شود.” مهم تر از آن، بنیادهای فلسفیِ پست مدرن نه متافیزیکی که اگزیستانسیالیستی هستند و از فیلسوفانِ بحران، که توسط یک مفسر نیچه، هایدگر، فوکو، و دریدا تعیین شده اند، متاثر بوده است. گریگوری بروس اسمیت می نویسد: “نیچه بر این معنی است که دیگر اصلا ممکن نیست که انسان به چیزی معتقد باشد که بر فانی، بر جهان گذرا،استعلا داشته باشد، و بر این معناست که بنیان ارزش هایی که انسانیت را محصور کرده بودند، یک بار برای همیشه، از بین رفتند.... ابدیت و هم چنین "بودن" به طور کامل بیرون انداخته شد، تا تحت حکومتِ نرمی ناپذیرِ”شدن” قرار گیرد." ابدیت به اتریت{ترکیب واژه ی اتر و ابدیت} تبدیل شد، جهانی سایبرنتیک که می تواند بین همگان تقسیم شود، و بیشترش این جهانی و خاکی ست. پست مدرنیزم، آن طور که برخی  مدعی شده اند، فاقد بنیادها نیست، بلکه بنیادهایش از متعالی به هر روزه، از جست و جوی سورریال برای یافتن کل، به تاکید دادا بر موادِ یافته، هنر اجرایی و مفهومی  رفته است، از الزامی و طبیعی به دلخواه، تصادفی و بشر ساخت. به جای بازی در زمین خدایان، شاعران با ابزارِ مادیِ زبان بازی می کنند. هایدگر در مورد رویکرد خود به فلسفه نوشت: “من یک موضعِ متقدم را رها کرده ام، نه برای آن که آن را با موضعی دیگر عوض کنم، بلکه چون حتی موضعِ قبل یک ایستگاه بود در کنار یک مسیر. عنصر پایدار در فکر کردن راه است. و راه های تفکر در درون خود آن کیفیت رمزآلودی را دارند که می توانیم آن ها را جلو و عقب ببریم و این که فی الواقع تنها راه به عقب ما را به جلو هدایت می کند.” در راه بودن یکی از فاکتورهای اصلی نوشتارِ پست مدرن و فرایند محور از السون، گینزبرگ، و اشبری تا شاعران زبان است. پست مدرنیزم به جای تسلیم شدن به تاریخ، مصرانه روی مسیر مشغول دست کاری و از آن خود کردن رویه های تثبیت شده می ماند. راهِ رو به جلو راهِ بازگشت به جاری، تزارا، دوشامپ و استاین است.

بر طبق نظرِ پیتر برگر، منتقد، هنر آوانگارد علیه الگوی هشیاری بورژوایی می شورد تا فاصله ی بین هنر و زندگی را بردارد. هر چند، “هنری که دیگر از عمل زندگی قابل تفکیک نیست، و به طور مطلق در آن جذب شده، توانایی خود در نقد آن را از دست می دهد.” از همین رو بومی گرایی، هر چند در تلاش است تا تاثیر اجتماعی هنر را گسترش دهد، اما در کنار زدن این تاثیر با زیبایی شناسی قرن نوزدهم همگام می شود. ریسک این است که آوانگارد، به زودی،  به نهادی با آیین های خودنگه دارش تبدیل شود، بدون هیچ قدرتی برای نشانه گذاری یا تاثیر بر انحنای تاریخ. وقتی که اولین ویرایش این کتاب بیرون آمد، آخرین تحول، شعرِ زبان بود، یک شاعرانگی مارکسیست- فمینیستی که با وجود مخالفتش با رمانتیک و تاکیدش بر این موضوع، در بسیاری از مفروضات فرهنگی با نسل بیت ها مشترک بود؛ برای مثال در مقاومت در برابر فرهنگِ کالایی شدن. در مقایسه، به نظر می رسد مکتب های فکریِ متاخر رویکردی پسا تاریخی داشته باشند. هم چنین به نظرمی رسد که مکتب های فکر متاخر از جنبه هایی از فرهنگ آمریکایی و رسانه های همگانی لذت می برند که چارلز السن “پیجوروکراسی” می نامید. در واقع، پس از موقعیت گرایان، بسیاری از شاعران مفهومی و سایبری معاصر، خشونت و گمراه سازی رسانه های انبوه را از طریق بازتاباندن زبانش به خودش، بر علیه خودش به کار برده اند.

این آنتالوژی در تلاش است تا نشان دهد که شعر آوانگارد  در کوشش خود در جهت مقابله با گونه های حاکم و پذیرفته ی شعر ادامه داده است. این شعر آوانگارد است که شعر را از طریق استراتژی های تازه، اما برخورنده، و هنرمندانه تازه می کند. روشِ نوشتنِ “نرمال” در یک دوره زمانی، در وهله اول، روش خلاقان نسل های گذشته بوده است. در مقدمه ی اولین ویرایش بر این کتاب پیشنهاد کرده بودم: “بر اساس این منطق، زیبایی شناسی متاخرِ  پست مدرن مانند شعر اجرایی و شعرِ زبان در دهه های آتی بر جریان اصلی تاثیر خواهد گذاشت.” اثبات شد که این گزاره ناچیز انگاری کرده است. شاعران پیشروِ شعرِ زبان کرسی های دانشگاه های پیشرو را بر عهده گرفتند، و روش آن ها آن قدر تاریخ نگاری شده است که از ابتدای هزاره ی جدید منتقدین به نسلی پسازبانی اشاره کرده اند. با ظهور برنامه های تحصیلات عالی در رشته نوشتنِ خلاق و حرفه ای شدن روز افزون  آن چه که آکادمیسین ها "دیسیپلین" می نامند، حتی حاشیه ها و بومی گراها هم کرسی های تدریس در اختیار گرفته اند. کرگ دورگین، متولد  ????، شاعرِ مفهوم گرا و پروفسور رشته انگلیسی در دانشگاه اتوا است، جایی که او وبسایت شعر مفهومی(eclipse) را ویرایش می کند. کتاب های او با افتخار در وبسایت دپارتمان انگلیسی عرضه می شود. بیشتر آثار او مطالعات آکادمیک درباره ی شعر مفهوم گراست، که او در این زمینه مفسری بسیار عالی ست.این رزومه را به قصد توهین به کرگ دورکین بیان نمی کنم بلکه برعکس. نکته این است که در بسیاری از عرصه ها آن جبهه بندی بین دانشگاهی و غیر دانشگاهی، کولی و آکادمیک، شکسته شده است. هیچ کس در دپارتمان {رشته} انگلیسی از کرگ دورکین نمی خواهد که شاعرانگی خود را تغییر دهد تا به خیر اخلاقی یا زیبایی شناسی بزرگ تری برسد یا این که شروع به نوشتن سونات کند. در تاریخِ این گونه روابط، این نوعی تحول تازه است. یکی از شاعرانِ پیشگامِ شعر سایبری، فلاف ک سایلم محمد، واقعا سونات نوشت؛ نوشته هایی که خود سوناگرام ها نام نهاد. این {سوناگرام ها} بر اساس تحریف هایی روی سطرهای شکسپیر بود. از آن جا که این کار نیازمند یک برنامه ی تحریف کننده ی آنلاین بود، نتایج نهایی ممکن بود تغییراتی جزیی یا فاحش {در شعر شکسپیر} باشد. این کارِ شاعر به عنوان ویراستار است که بهترین را از نتیجه آیینِ عملکردی ای که خودش پذیرفته جست و جو کند.دادا، سورریالیزم، مدرنیزم و نسل بیت به عنوان جنبش های هنری نو در زمانِ خود، احمقانه و/یا خاطی تلقی می شدند. این در مورد جنبش های هنری نوی امروز نیز صادق است. تنها با گذر زمان و ملاحظه ی دقیق است که لزوم این نوع کارها، فراتر از آن چه که در ابتدا دلخواهیِ فی البداهه دیده می شد، شناخته می شود. امروز مساله امکان دوام آوانگارد نیست، بلکه سرعت عجیبی ست که با آن دارد به پیروزی می رسد.

پست مدرنیزم تنها یک سبک نیست که از کانتون های پوند استخراج شده و به شعرِ زبان رسیده است، بلکه یک مقابله ی مداوم با و نظر دهی پیرامونِ رویه های غالب است. ویلیام کارلوس ویلیامز بر علیه سونات می تاخت، ازرا پوند بر علیه پنتامیتر، شاعران مفهومیِ امروز، کنت گلداسمیت، و کرگ دورکین، خودِ خلاقیت را زیر سوال می برند. با هر توسعه ی جدید، می فهمیم که بازی شعر هنوز در زبان در جریان است. مهم نیست چه قدر گسست از سنت پیشین شدید باشد، روش ها و ابزارهای ورود به یک شعر منجر به “گفته شده بود” می شود. کسی که در مقابل ما به عنوان کشیش ایستاده، یک بار دیگر صدف هایش را انداخته است.

در دهه ????،انقلاب پست مدرن در مخالفت با شعر غیر شخصی و شعر آگوستانی ای بود که نقد نو ترویج می کرد. این انقلاب سمت و سوی شعر شخصی، گفتاری و اندام واری را می گرفت که هر صدا را یکه می دید. حکم فرانک اوهارا “تنها بر اساس عصب هایت پیش برو” نوعی از شاعرانگی بداهه گرا درباره ی زندگی روزمره را ترویج می کرد که اساسا نیورمانتیک بود. ولی شعر او، در هرروزگی شدیدش، برخلاف برداشت رمانتیک از خود گام بر می داشت. شعر او، در بی توجهی ش به متافیزیک، با مدلول استعلایی گسسته بود. در اواخر دهه ?? یک نسل جدید از شاعران پست مدرن شروع به چالش شاعرانگیِ شفاهی و دم محور السن و گینزبرگ کردند. با این وجود،از سال ???? به این سو، بیشترِتولید کنندگانِ خلاقنوشتن به مثابه ی فرآیندرا بر نوشتن به مثابه ی محصول ارزش می دهند. آن ها ارزش چندگانگی ، آن چه چارلز السن “شغل اصلی واقعیت” می دانست، را نسبت به یکه بودگی ، آن چه چارلز السن “تولد کثیف یا این یا آن” می نامید، بالا بردند. پست مدرنیزم قدرت را مرکز زدایی می کند و در راستای تقویت نگاه بسیار-محوری ست. پست مدرنیزم کلماتِ بی معنی را به مدلولِ استعلایی ترجیح می دهد؛ واقعی را به متافیزیکال. در کل، رو به سمت نگاهی ساخت گرایانه، و نه بیان گرایانه، نسبت به  سرایش دارد.  منِ آن بیشتر کسِ دیگری ست. در ایجادِ شاعرانه اش، روش با شهود رقابت می کند. با مرگِ خدا و جدا شدن نامیمون ولی اجباری از طبیعت، از آنِ خود سازی یک ابزارِ حاکم می شود. کتاب ما تمدن ما و طبیعت ما می شود و هم زمان کلمات فقط کلمات هستند. نداشتن هیچ نتیجه ای برای روایت، با نسخه های در هم متداخل و  گاهی متضادبر روی خود خم می شود. برای مثال، رمان ایتالو کالوینو، اگر شبی از شب های زمستان مسافری(1979) شامل ده فصلِ اول ده رمان است که هیچ یک نه پرورش می یابند و نه به نتیجه می رسند. شروع کردنِ دوباره و دوباره، ساختنِ“زمان حالِ ادامه داری” ست که گرترود استاین به عنوان “اکنون و بعد اکنونِ” نوشتن می خواست. آن چه یک متن معنی می دهد ربط بیشتری به آن دارد که چگونه نوشته شده و نه که چه بیان می کند. همان طور که رابرت کریلی نوشت: “معنی،ارجاعی مهمی نیست.”کریلی، با نقل قول از چارلز السن، ادامه می دهد: “آن چه که در خودش وجود دارد، آن چیزی ست که معنی می نامیم.”مثل آلوها در شعرِ ویلیامز”چه شیرین/  و چه سرد”، یک چیز به خودش ارزش دارد، نه به سمبولیزمش. در کل، شعر پست مدرن مخالفِ ارزش های مرکز گرایِ وحدت، اهمیت، تک خطی بودن، بیان گرایی و هر گونه تصویرگری قهرمانانه از نفس بورژوا و علایقش است.