نیچه­ ى آنارشیست_ علی عبدالرضایی

نیچه یک سفره­ ست؛ سفره­اى مملو از غذاهاى رنگارنگ که بسیارى ­شان با ذائقه­ ى خیلى­ ها سازگار نیست. بى شک نیچه و مارکس و فروید پیامبرانِ عصر حاضرند و البته که تأثیر نیچه بر گفتمان­ هاى فکرى امروز قابل قیاس با آن دو دیگر نیست. على ­رغم اینکه فلسفه­ ى سیاسى ­اش به شدت تحت تأثیر "استیرنر" فردگرا و آنارشیست است با این­ همه بسیارى از کمونیست ­هاى کلاسیک با علم کردنِ چند گزاره­ ى نیچه­ اى، او را دشمنِ باتوم به دستِ آنارشیست­ ها قلمداد کرده و غافل ند که وى مخالفِ هر چه و همه چیز بوده علیه هر نحله و گروهِ سیاسى گزاره­ اى پرتاب کرده!

نیچه در جایى نوشته "من در خانه­ ى خودم ساکنم، از هیچ احدى تقلید و تبعیت نمى­ کنم"؛ این دو جمله یکى از آنارشیستى ­ترین گزاره­ هاست و نشان مى­ دهد که وى جز به فردیتش پایبند نبوده، پس با آنارشیستى پنهان طرفیم که مایل نبوده در هیچ صفى بایستد. طى قرن بیستم هر ایسم سیاسى به گونه ­اى خودش را به افکارِ نیچه مالیده و مثل غزلیات حافظ آن را به نفع خود تأویل کرده، طورى که او را سرِ سفره ­هاى فاشیستى، لیبرالیستی، آریستوکراتیک، نازیستی، کاپیتالیستی و آنتى­ کاپیتالیستی نشانده، بى که توجه ى به نزاع نیچه با دولت کرده باشد، على ­الخصوص آن­جا که مى ­نویسد: "اى برادران جایى که دولت به پایان برسد رنگین­ک مان و پل ­هاى ابرانسان را خواهید دید".

نیچه در تقابل با هم­ سطح­ سازىِ مدرنیستى و برابرىِ مسیحى و دمکراسى کاپیتالیستى، مفهومِ ابرانسان را یگانه پادنهادِ مدرنیته قرار مى ­دهد که تعریفِ دیگرى از آزادىِ آنارشیستى­ ست که با تمامِ اشکالِ معاصرِ دولت در ستیز است. در جایى نوشته ­ام آنارشیست باید باشى، نمى ­توانى بشوى و اگر باشى حتى نمى ­توانى انکارش کنى! از این جهت نیچه على ­رغمِ چند گزاره­اى که علیه آنارشیسم دارد یک آنارشیستِ مخفى در خود داشت طورى که سایه­اش را مى ­توانى بر تمام رفتارزنى­ ها حتى زندگىِ خصوصى­ اش ببینى.